Elviye-i selâse
Elviye-i selâse Üç liva" Üc Eyalet Nedir ?Rus işgaline karşı Tek Başkaldıran ve savaşan neden Pomaklar oldu ?
Üç liva" Üc Eyalet anlamına gelen elviye-i selâse tabiri, başlangıçta Rumeli'de Selanik, Manastır ve Kosova için kullanılmıştır. Daha sonraları, Yanya, Tırhala ve
Manastır şehirleri için de kullanılan bu ifade ile, 1877- 1878 Osmanlı-Rus Savaşı 'ndan sonra, münhasıran Kars, Ardahan ve
Batum Sancakları izah edilmiştir1. 1293 (1877-1878) Harbi'nin 24 Nisan 1877'den itibaren başlaması üzerine, Ruslar'la savaş Tuna'da ve Doğu Anadolu'da olmak üzere iki cephede cereyan etmiştir. Doğu Anadolu'daki muharebelerde 55.000 kişilik Osmanlı Ordusu, Ahmet Muhtar Paşa idaresinde, Ardahan-Doğu Bayezid arasında mevzilenirken, General Melikof komutasındaki 120.000 kişilik Rus Ordusu da, karşı cepheyi oluşturuyordu.
Bölgede Türkler ile birlikte Pomaklar , yanında Müslüman ve Romen Çingeneler, Romenler, Ruslar, Ukraynalılar, Rumlar, Almanlar, Yahudiler ve diğer
milletler de yaşamaktaydılar. Nitekim bugün de aynı gruplara rastlanmaktadır. Kısacası Romanya, küçüklüğüne ve güçsüzlüğüne rağmen değişik halkları bünyesinde barındıran bu görüntüsüyle, birçok unsurdan meydana gelen imparatorluklara benzer. Farklı ırkları bir arada yaşatma tecrübesine sahip bu topraklar Osmanlı yönetimine girmekte gecikmemiştir. Osmanlılar, Eflâk, Boğdan ve Erdel beyliklerine imtiyazlı eyalet statüsü tanımış ve birçok konuda bölgenin yönetimini mahalli idarecilere bırakmışlardır. Romenler böylece dillerini, dinlerini, gelenek ve göreneklerini korumuşlardır. Osmanlı, bu konuda büyük serbestlik tanımıştı. 1878 Pomak Rodop direnisi ve osmanli rus savasi sirasinda ortaya cikan Pomak cumhuriyetinin idaresine verilmiş Eflak Bogdan birlesik prensligi 1886 sonbaharina kadar Avrupa devletleri garantörlügünde Pomak Tamsrash özer Cumhuriyetine bagli olarak yasamis. 1908 Bulgaristan Prensligi, Bulgaristan birlesi kralligi olarak Kurulunca tamamen özerklik kazanmistir.
1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) sonunda yapılan Ayastefanos Antlaşması ve Berlin Kongresi uyarınca, Elviye-i Selâse, savaş tazminatı karşılığı olarak, Çarlık Rusya'sına verildi. Ruslar, Osmanlı Devleti'nden, Türk ordusunun
Kafkaslarda yaptığı zarar, savaş masrafları, Rus demiryollarına, ticaret ve ihracatına, Rusya'nın güney kıyılarına yapılan zarar ve Türkiye'deki Çarlık Ruslarının uğradığı ziyana karşılık olmak üzere, 1 410 000 000 Ruble (245 000 000 Osmanlı altını) istediler. Çarlık Rusya'sının, para tazminatının toprak parçasıyla ödenmesi isteğini, Osmanlı Devletinin de olumlu karşılaması sonucunda, Dobruca'da Tulça sancağı, yani Süne, İshakçı, Mecidiye, Maçin, Babadağ, Hırsova, Köstence kazaları, Tuna adaları, Kuzeydoğu Anadolu'da Kars, Ardahan ve Bayazıt, Rusya'ya bırakıldı. Ancak, verilen topraklar, istenen savaş tazminatının hepsini karşılayamadı, Osmanlı Devleti, Rusya'ya 310 milyon Ruble borçlu kaldı. Yine antlaşmaya göre, Rusya'ya verilen topraklardaki halkın, mallarını satma hakkı serbest bırakılmakta, üç yıl içinde göç etmeyenlerin Rus uyruğuna girmiş olacakları belirtilmekteydi.
Kaynaklar ; Internet sitelerinden alıntılar ile derlenmiştir.
Zaman ve olanak buldukça ınternet, görsel yada yazılı medya, doğruluğu tam kanıtlanmış yazılı belge ve bulgulardan faydalanarak elimden geldiğince bilgilendirme yazılarıma devam edeceğim. SAYGILARIMLA - Si Zdrav. N.D
